Nhiễm ceton acid do tiểu đường là một biến chứng cấp của bệnh đái tháo đường. Tình trạng này xảy ra khi cơ thể người bệnh sản xuất ra lượng acid trong máu cao gọi là ceton acid. Việc tìm hiểu các dấu hiệu cảnh báo nhiễm toan ceton là vô cùng quan trọng. Vì đây là tình trạng cấp cứu, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
Các triệu chứng nhiễm ceton acid do tiểu đường là gì?
Ceton acid phát triển khi cơ thể không thể sản xuất ra đủ insulin. Insulin thường đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp đường (glucose) – một nguồn năng lượng chính cho cơ bắp và các mô tế bào khác đi vào bên trong tế bào. Khi không có đủ insulin, cơ thể sẽ bắt đầu phân hủy các chất béo làm nhiên liệu. Quá trình này sẽ tạo ra sự tích tụ ceton acid và hình thành nên bệnh.
Nhiễm ceton acid chủ yếu hay gặp ở những người mắc bệnh tiểu đường type 1. Đôi khi có thể gặp ở những người tiểu đường type 2.
Triệu chứng nhiễm ceton acid
Các triệu chứng của nhiễm ceton acid thường phát triển rất nhanh chóng, thường trong vòng 24 giờ. Đối với một số người, những triệu chứng này rất có thể là dấu hiệu đầu tiên của bệnh tiểu đường. Các dấu hiệu bao gồm:
- Khát nước
- Đi tiểu thường xuyên
- Buồn nôn và nôn mửa
- Đau bụng, đau thượng vị
- Cơ thể duy nhược, mệt mỏi
- Hơi thở có mùi trái cây
- Rối loạn tri giác như hôn mê, lú lẫn
Các dấu hiệu cụ thể hơn của nhiễm ceton acid do đái tháo đường có thể được phát hiện thông qua việc xét nghiệm nước tiểu và máu, bao gồm:
- Mức đường trong máu cao (tăng đường huyết)
- Mức ceton cao trong máu và nước tiểu
Kết quả xét nghiệm nhiễm ceton acid do tiểu đường
Nếu bạn làm xét nghiệm ceton trong máu, nồng độ của chúng sẽ:
- Thấp hơn 0,6 mmol/L sẽ là giá trị bình thường
- Từ 0,6 đến 1,5 mmol/L: có nguy cơ bị nhiễm ceton acid mức độ nhẹ và sẽ kiểm tra lại sau 2 giờ.
- Từ 1,6 đến 2,9 mmol/L: có nguy cơ cao bị nhiễm ceton acid
- Từ 3 mmol/L trở lên: bị nhiễm ceton acid rất cao và cần phải được điều trị ngay lập tức
Nguyên nhân và đối tượng bị nhiễm ceton acid do tiểu đường?
Đường là nguồn cung cấp năng lượng chính cho các tế bào cơ thể tạo nên cơ bắp và các mô khác. Thông thường, insulin sẽ giúp đường đi vào tế bào trong cơ thể.
Nguyên nhân
Nhiễm ceton acid do tiểu đường thường sẽ gây ra bởi:
Một vấn đề sức khỏe khác: Nhiễm trùng hoặc đợt cấp tính của các bệnh nền đang mắc bệnh khác có thể làm cho cơ thể người bệnh sản xuất nhiều một số hormone như adrenaline hoặc cortisol. Những hormone này kháng lại có tác dụng của insulin. Hậu quả rất có thể gây ra nhiễm ceton acid trong máu tăng cao. Viêm phổi và nhiễm trùng đường tiểu là một trong những nguyên do phổ biến.
Không tuân thủ điều trị hoặc các liệu pháp insulin không còn đủ liều: Việc người bệnh ngừng đột ngột điều trị insulin hoặc liệu pháp insulin không đủ làm cho không đủ insulin trong cơ thể, sẽ gây ra tăng ceton acid cao trong máu.
Các tác nhân khác có thể gây ra nhiễm ceton acid do đái tháo đường bao gồm:
- Chấn thương
- Đau tim
- Lạm dụng rượu bia hoặc ma túy, đặc biệt là cocaine
- Một số loại thuốc, ví dụ như corticosteroid và một số thuốc lợi tiểu
Đối tượng nguy cơ
Nguy cơ bị nhiễm ceton acid do tiểu đường sẽ cao hơn nếu đối tượng:
- Mắc tiểu đường type 1
- Thường xuyên bỏ liều tiêm insulin thường ngày
Nhiễm ceton acid do tiểu đường thường ít gặp ở tiểu đường type 2. Trong một số trường hợp, nó có thể là những triệu chứng đầu tiên ở những đối tượng có bệnh tiểu đường lâu năm và chưa từng phát hiện.
>> Tham khảo: biến chứng tiểu đường ở răng
Ceton acid cao trong máu nên điều trị như thế nào?
Nhiễm ceton acid do đái tháo đường là một tình trạng cần cấp cứu kịp thời tại bệnh viện.
Điều trị nhiễm ceton acid do tiểu đường bao gồm:
- Tiêm insulin vào tĩnh mạch
- Truyền dịch để bù nước và điện giải cho cơ thể người bệnh
- Ngoài ra, các bác sỹ sẽ theo dõi các vấn đề khác có thể đe dọa tính mạng như các vấn đề về não, phổi hoặc thận trong quá trình điều trị.
- Đối tượng được xuất viện khi các thông số xét nghiệm đã trở về bình thường. Thông thường việc điều trị và theo dõi tại bệnh viện trong 2-3 ngày.
Phòng ngừa nhiễm ceton acid do tiểu đường
Tuân thủ điều trị
Người mắc tiểu đường cần uống thuốc hoặc tiêm insulin đầy đủ theo hướng dẫn của bác sỹ. Quan trọng cần nên tái khám định kỳ để xem xét điều chỉnh liều thuốc nếu cần.
Ngoài ra, nên ăn những thức ăn lành mạnh, tránh tiêu thụ quá nhiều tinh bột, đường và hoạt động thể chất thường xuyên cũng rất quan trọng. Hãy đưa những nguyên tắc này như một thói quen hàng ngày của bạn hoặc người thân có mắc bệnh tiểu đường.
Luôn theo dõi lượng đường trong máu
Cần phải kiểm tra và ghi lại lượng đường huyết ít nhất ba đến bốn lần một ngày hoặc tối thiểu là một lần/ ngày. Việc theo dõi thường xuyên là cách duy nhất để đảm bảo lượng đường huyết vẫn nằm trong giới hạn cho phép.
Điều chỉnh lại liều lượng insulin nếu cần
Hãy nhận sự tư vấn của bác sỹ về liều lượng insulin mà mình cần dùng, dinh dưỡng, hoạt động như thế nào để hạn chế đường huyết tăng quá cao hoặc hạ quá thấp. Nếu lượng đường huyết bắt đầu tăng hơn so với giới hạn cho phép, bạn cần tới gặp bác sỹ dể điều chỉnh liều lượng thuốc thích hợp.
Hãy luôn cảnh giác
Nếu lượng đường huyết cao và bạn có những triệu chứng nghi nhiễm ceton, bạn hãy nhờ người thân đưa đến cơ sở y tế gần nhất để kiểm tra và điều trị.
>> Xem thêm: Biến chứng tiểu đường ở chân
