Âm đạo là một thành phần của bộ phận sinh dục nữ. Âm đạo có cấu tạo hình ống. Ống cơ khép kín này kéo dài từ âm hộ (cửa mình) đến cổ tử cung. Âm đạo có nhiệm vụ dẫn máu kinh ra ngoài và tiếp nhận bộ phận sinh dục nam.
Khi âm đạo không khỏe, khả năng sinh sản, ham muốn và sự thỏa mãn khi quan hệ của phái nữ đều bị ảnh hưởng. Không những thế, các vấn đề về sức khỏe âm đạo có thể gây ra stress, ảnh hưởng đến quan hệ tình cảm và sự tự tin của phái đẹp. Nhưng viêm âm đạo lại là bệnh lý phổ biến thường gặp ở nữ giới. Bất kỳ phụ nữ nào cũng từng bị viêm âm đạo một lần trong đời.
Viêm âm đạo là gì? Làm thế nào để biết bị viêm?
Viêm âm đạo là tình trạng âm đạo tiết nhiều dịch (khí hư) kèm theo ngứa và đau, rát. Các loại bệnh lý thường gặp là viêm do vi khuẩn, do nhiễm trùng nấm men hoặc do Trichomonas. Với mỗi loại bệnh lý khác nhau lại có cách điều trị riêng.
Triệu chứng của bệnh viêm âm đạo
Có thể nói khí hư – dịch tiết âm đạo là chỉ báo giúp phát hiện ra viêm âm đạo. Khí hư bình thường hơi dính, có màu trắng trong như lòng trắng trứng gà. Không màu, không mùi. Khí hư giúp giữ ẩm cho âm đạo và tạo điều kiện để tinh trùng di chuyển vào tử cung gặp trứng. Khi sức khỏe âm đạo bình thường, cơ thể tiết ra 1 lượng khí hư ổn định. Tuy nhiên nếu khí hư tiết ra nhiều hơn bình thường, thay đổi màu kèm theo có mùi khó chịu thì có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo.
Bệnh có thể nhận biết qua một số biểu hiện sau:
- Dịch tiết âm đạo (khí hư) nhiều, có màu bất thường. Nhiều lúc có thể có mùi hôi hoặc mủ
- Dịch tiết âm đạo đôi khi có thể có lẫn máu kèm theo hiện tượng ngứa, nóng rát âm hộ
- Tiểu buốt, rát, có khi đi tiểu ra máu
- Đau hạ vị (vùng bụng dưới rốn) hoặc đau khi giao hợp
Căn cứ vào dịch tiết âm đạo có thể xác định được nữ giới đang bị viêm loại nào. Các loại bệnh thường gặp như:
- Viêm do vi khuẩn làm khí hư có màu trắng xám. Có thể cảm nhận dịch tiết có mùi hôi, tanh rõ ràng hơn sau khi quan hệ.
- Viêm do nấm men khiến dịch tiết âm đạo dày hơn bình thường, có màu trắng ngà giống như phô mai, kèm theo ngứa.
- Viêm do Trichomonas (Trich): Khí hư có thể có màu vàng xanh, đôi khi có bọt.
Bệnh viêm âm đạo do các nguyên nhân nào gây ra?
Nguyên nhân gây bệnh tùy vào từng loại viêm âm đạo. Có thể chia ra các nguyên nhân do môi trường bên trong âm đạo và các nguyên nhân khác. Môi trường bên trong âm đạo thay đổi có thể gây ra các loại viêm sau:
Viêm âm đạo do vi khuẩn
Đây là loại viêm âm đạo thường gặp nhất ở nữ giới. Bệnh gây ra do sự thay đổi của các vi khuẩn bình thường có sẵn trong âm đạo dẫn đến sự phát triển quá mức của một số vi khuẩn khác.
Trong môi trường âm đạo “khỏe mạnh”, vi khuẩn có lợi (lactobacilli) sẽ có nhiều hơn các vi khuẩn có hại/vi khuẩn kỵ khí (anaerobes). Nếu số lượng vi khuẩn có hại tăng quá nhiều, chúng sẽ làm đảo lộn sự cân bằng và gây ra viêm âm đạo.
Nhiều nghiên cứu cho thấy viêm âm đạo do vi khuẩn chủ yếu có liên quan đến quan hệ tình dục. Đặc biệt khi có nhiều bạn tình hoặc bạn tình mới. Tuy nhiên cũng có những trường hợp viêm do vi khuẩn không liên quan tới quan hệ nam nữ.
Viêm âm đạo do nhiễm nấm men
Loại viêm âm đạo này xảy ra do sự phát triển quá mức của nấm Candida albicans trong âm đạo. Phụ nữ mang thai hoặc mắc bệnh tiểu đường thường hay gặp nấm Candida. Việc lạm dụng thuốc kháng sinh cũng khiến những vi khuẩn có ích trong âm đạo bị tiêu diệt, tạo cơ hội cho nấm Candida phát triển.
Viêm âm đạo do nấm Candida thường ít lây qua quan hệ tình dục. Tuy nhiên nếu bệnh tái phát lại nhiều lần, nên kết hợp điều trị song song cho bạn tình.
Viêm âm đạo do Trichomonas
Đây là hiện tượng nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục phổ biến. Bệnh gây ra bởi Trichomonas vagis (hay còn được gọi là Trich) – một loại ký sinh trùng đơn bào. Sinh vật này lây từ người này sang người khác khi quan hệ tình dục.
Ở nam giới, Trichomonas thường nhiễm vào đường tiết niệu gây viêm niệu đạo và hiếm khi gây ra các triệu chứng. Ở nữ giới, Trichomonas vagis thường lây nhiễm vào âm đạo và có thể gây ra các triệu chứng như dịch âm đạo có mùi hôi, đau rát khi đi tiểu hoặc khi quan hệ. Nhiễm Trichomonas vagis cũng khiến nữ giới tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
Một số loại viêm âm đạo khác:
Viêm âm đạo không nhiễm trùng
Nguyên nhân do các mô âm hộ và âm đạo bị dị ứng hoặc kích ứng bởi các nguyên nhân bên ngoài. Thường thấy như sử dụng thuốc xịt âm đạo, thụt rửa âm đạo không đúng cách. Hoặc sử dụng xà phòng thơm, chất tẩy rửa có mùi thơm (thường chứa paraben, sodium sulfate, triclosan …), các sản phẩm diệt tinh trùng. Các vật lạ như khăn giấy, tampon … để lâu trong âm đạo cũng có thể gây kích ứng các mô âm đạo.
Viêm âm đạo do teo âm đạo
Suy giảm nồng độ estrogen trong quá trình mãn kinh hoặc sau khi phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng làm cho niêm mạc âm đạo bị mỏng đi. Từ đó dẫn đến kích thích âm đạo, khiến âm đạo bị nóng rát và khô.
Viêm âm đạo do bệnh Lậu
Được mệnh danh là căn bệnh có tốc độ lây lan chóng mặt, bệnh Lậu do vi khuẩn lậu gram âm Neisseria gonorrhoeae gây ra. Vi khuẩn lây truyền do quan hệ tình dục không an toàn. Sau khi xâm nhập, vi khuẩn có thể gây viêm âm đạo, cổ tử cung, vòi trứng, buồng trứng, phần phụ.
Bên cạnh đó phải kể đến một số nguyên nhân khác gây viêm nhiễm như: vệ sinh vùng kín không sạch sẽ, mặc đồ lót bó sát, quá chật, quan hệ tình dục bừa bãi, không an toàn….
Viêm âm đạo có thể gây ra các hậu quả gì?
Là một căn bệnh thường gặp, không khó chữa nhưng người bệnh lại ngại thăm khám nên thường không được điều trị kịp thời và dứt điểm. Viêm âm đạo không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, đến đời sống vợ chồng mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng hơn bạn tưởng.
- Viêm âm đạo có thể dẫn tới vô sinh ở phụ nữ. Do ống dẫn trứng bị tắc nghẽn bởi quá nhiều khí hư khiến tinh trùng không thể gặp trứng. Do môi trường âm đạo bất bình thường khiến tinh trùng không thể tồn tại dẫn tới trứng không được thụ tinh gây vô sinh, hiếm muộn.
- Viêm âm đạo còn có thể gây ra các bệnh lý phụ khoa nguy hiểm khác như viêm vùng chậu, viêm niệu đạo, viêm nội mạc tử cung … Hay nguy hiểm hơn là ung thư cổ tử cung.
- Viêm âm đạo có thể là nguyên nhân gây ra biến chứng thai kỳ như sảy thai, sinh non, thai nhi bị dị tật, trẻ nhẹ cân …
Vì vậy đừng ngại ngần tới các cơ sở y tế chất lượng để thăm khám ngay khi bạn có các dấu hiệu của bệnh lý viêm âm đạo. Hoặc ngay khi bạn cảm thấy nghi ngờ mình có thể mắc bệnh. Nếu có thể, hãy thăm khám phụ khoa mỗi sáu tháng một lần để đảm bảo sức khỏe nói chung và sức khỏe sinh sản nói riêng.
Đặc biệt, hãy đi khám ngay khi gặp các khó chịu bất thường ở âm đạo:
- Nơi ấy có mùi đặc biệt khó chịu, khí hư bất thường hoặc ngứa
- Có một “đối tác quan hệ mới” và có thể bị mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Đã uống hết một liệu trình thuốc chống nấm men không kê đơn nhưng các triệu chứng khó chịu vẫn chưa hết
- Bị sốt, thấy ớn lạnh hoặc đau vùng chậu.
Những ai có nguy cơ dễ bị bệnh viêm âm đạo?
Các đối tượng có các yếu tố dưới đây dễ bị viêm âm đạo:
- Phụ nữ trong giai đoạn mang thai, sử dụng thuốc tránh thai hoặc mãn kinh. Bởi trong giai đoạn này, cơ thể người phụ nữ thay đổi nội tiết tố dẫn tới môi trường âm đạo có những thay đổi bất thường.
- Người mắc các bệnh lây qua đường tình dục như bệnh Lậu.
- Người mắc bệnh tiểu đường không được kiểm soát
- Sử dụng các loại thuốc như kháng sinh và steroid thường xuyên
- Người sử dụng các dụng cụ tử cung (đặt vòng…), chất diệt tinh trùng để tránh thai
- Sử dụng các sản phẩm vệ sinh kém chất lượng, chứa các chất độc hại. Hoặc các chất xịt, chất khử mùi âm đạo
- Thụt rửa âm đạo sai cách
- Mặc quần áo ẩm hoặc bó sát quá chật.
Cách phòng ngừa và điều trị bệnh viêm âm đạo
Bệnh viêm âm đạo có thể phòng ngừa hiệu quả không?
Viêm âm đạo, như đã nói ở trên có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Nhưng cũng có những biện pháp giúp phòng ngừa khá hiệu quả giúp ngăn ngừa các biến chứng này. Cùng tham khảo một số biện pháp phòng bệnh dưới đây:
- Vệ sinh vùng kín khoa học: Lau chùi từ phía trước ra phía sau. Sau khi đi vệ sinh, không lau từ hậu môn lên phía trước để tránh đưa vi khuẩn từ hậu môn lây lan lên âm đạo. Không thụt rửa âm đạo vì việc làm này có thể ảnh hưởng tới các vi sinh vật cư trú trong âm đạo, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
- Sử dụng các dung dịch vệ sinh có độ pH tương đương với pH trong âm đạo (3,5 – 4,5). Không sử dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ có tính sát khuẩn mạnh phá vỡ sự cân bằng của môi trường âm đạo
- Tránh sử dụng các chất gây kích ứng như tampon có mùi thơm, miếng lót hay xà phòng thơm. Có thể dùng xà phòng rửa bên ngoài bộ phận sinh dục, không rửa vào bên trong. Không ngâm tắm trong bồn có xà phòng. Tránh tắm bồn nước nóng hoặc bồn tạo sóng.
- Quan hệ tình dục an toàn. Hãy sử dụng bao cao su, quan hệ một vợ một chồng để hạn chế các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Sử dụng đồ lót thoáng mát với các chất liệu thấm hút như cotton để hạn chế ẩm ướt vùng kín. Vì nấm men thường phát triển mạnh trong môi trường ẩm ướt. Vào mùa nồm, khi không khí có độ ẩm cao, dùng bàn là hoặc máy sấy làm khô đáy quần lót trước khi mặc để diệt các bào tử nấm men.
- Tiêm phòng vắc xin chống virus HPV giúp hạn chế các bệnh lây qua đường tình dục.
- Tập luyện các bài tập Kegel giúp săn chắc cơ sàn chậu.
- Nếu có điều kiện, hãy thăm khám sức khỏe định kỳ (mỗi 6 tháng một lần) để phát hiện nguy cơ gây bệnh tiềm ẩn.
Bệnh viêm âm đạo được điều trị như thế nào?
Việc điều trị bệnh phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Hiện nay thuốc điều trị bệnh có ở cả dạng uống, dạng bôi và dạng viên đặt âm đạo.
- Viêm do vi khuẩn: Người bệnh có thể được kê các toa thuốc Metronidazole (Flagyl) dạng uống. Hoặc Metronidazole (MetroGel), Cindamycin (Cleocin) dạng kem để bôi vào âm đạo.
- Viêm âm đạo do nấm men thường được điều trị bằng kem chống nấm. Ví dụ như Miconazole, Clotrimazole, Butoconazole hoặc Tioconazole. Hoặc cũng có thể được điều trị bằng thuốc kháng nấm như Fluconazole (Diflucan).
- Viêm âm đạo do Trichomonas được điều trị bằng Metronidazole (Flagyl) hoặc Tinidazole (Tindamax).
- Viêm do teo âm đạo có thể được điều trị hiệu quả với Estrogen dạng kem.
- Viêm âm đạo không nhiễm trùng cần được xác định chính xác nguồn gốc của sự kích thích để điều trị hiệu quả. Các nguồn gây bệnh có thể bao gồm một loại xà phòng, bột giặt, băng vệ sinh hoặc tampon mà trước đó bạn chưa từng sử dụng.
Cùng với sự phát triển của y học, điều trị viêm âm đạo bằng các can thiệp ngoại khoa cũng đã được áp dụng.
- Liệu pháp Oxygen (O3) được cho là khá hiệu quả. Thời gian điều trị bằng phương pháp này khá nhanh chóng, không gây đau đớn. Phương pháp này có thể tiêu diệt vi khuẩn ecoli, nấm Candida, tụ cầu vàng…
- Kỹ thuật xâm lấn tối thiểu: Đảm bảo cân bằng độ pH trong âm đạo. Hạn chế tối đa ảnh hưởng tới người bệnh.
Người bệnh cần đến khám tại các cơ sở y tế để xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh và dùng thuốc theo chỉ định với sự theo dõi của bác sĩ. Tái khám theo đúng lịch để quá trình điều trị đạt hiệu quả tối đa. Không nên tự ý ngưng sử dụng thuốc hoặc tự ý sử dụng thuốc hay các sản phẩm được cho là có tác dụng điều trị bệnh.
Một số địa chỉ khám chữa bệnh phụ khoa uy tín như:
- Bệnh viện phụ sản TW
- Bệnh viện sản Hà Nội
- Bệnh viện Bạch Mai
- Bệnh viện Thu Cúc
Chữa bệnh viêm âm đạo tại nhà
Sử dụng cây lá có sẵn trong vườn nhà như lá trầu không, ngải cứu, chè xanh, nước muối … là các biện pháp chữa viêm âm đạo được “lưu truyền” từ thời các bà, các mẹ.
- Tình trạng viêm có thể được cải thiện bằng cách xông lá ngải cứu. Ngải cứu có tác dụng kháng nhiễm khuẩn, giúp cầm máu, điều hòa kinh nguyệt. Tuy nhiên không nên dùng hàng ngày, phụ nữ đang mang thai 3 tháng đầu cũng không nên dùng.
- Sử dụng lá lốt có thể hạn chế các triệu chứng do vi khuẩn gây ra. Lá lốt có tác dụng kháng viêm, giảm đau, làm ấm bụng, có khả năng ức chế và tiêu diệt vi khuẩn. Xông nước lá lốt với nghệ tươi và phèn chua có thể giúp chữa bệnh viêm âm đạo.
- Lá trầu không với tinh dầu có hoạt chất kháng sinh mạnh có thể tiêu diệt virus, diệt khuẩn, trùng roi, kháng nấm và giảm sưng … khá hiệu quả.
- Có thể hỗ trợ điều trị viêm do nấm bằng lá chè xanh. Các tinh chất có trong lá chè xanh có thể làm suy yếu hoạt động của Nấm Candida. Chỉ sử dụng nước lá chè xanh trong ngày, không để sang ngày hôm sau.
- Xông vùng kín bằng lá húng quế cũng là biện pháp giúp giảm triệu chứng viêm âm đạo. Lá húng quế có nhiều chất oxy hóa, chứa nhiều thành phần kháng khuẩn, diệt nấm. Giúp giảm ngứa, loại bỏ mùi hôi vùng kín khá hiệu quả nếu kiên trì thực hiện.
Ngoài ra để điều trị bệnh còn có thể tham khảo các bài thuốc nam điều trị viêm âm đạo như đông y hoàng cung … Tuy nhiên không nên tùy ý sử dụng các biện pháp được dân gian lưu truyền không có kiểm chứng. Hãy đến các cơ sở y tế được cấp phép hoạt động để khám và điều trị bệnh đúng cách.
Ăn uống đúng cách cũng hỗ trợ điều trị viêm âm đạo tại nhà
Điều chỉnh, thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt là cách chữa bệnh đơn giản nhất.
- Bổ sung sữa chua như một món ăn không thể thiếu trong chế độ ăn hàng ngày. Sữa chua có chứa nhiều vi khuẩn tốt giúp kích thích sự phát triển của các vi khuẩn có lợi trong âm đạo, duy trì môi trường âm đạo cân bằng. Tốt nhất nên sử dụng sữa chua không đường, không ăn sữa chua hoa quả.
- Sử dụng tỏi trong các bữa cơm gia đình. Tỏi có chứa các kháng sinh tự nhiên mạnh như allicin … giúp tiêu diệt nấm hiệu quả.
- Tăng cường vitamin C để giúp hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn. Bổ sung vitamin C giúp tăng khả năng tiêu diệt nấm Candida.
- Tránh ăn đồ cay nóng như ớt, hạt tiêu, gừng…, hạn chế hải sản như cá biển, bạch tuộc, tôm , cua… Do các gia vị và đồ ăn này góp phần làm nóng cơ thể, làm ẩm và ngứa vùng kín.
- Tránh thức ăn ngọt và béo vì chúng làm tăng lượng bài tiết âm đạo, ảnh hưởng tới quá trình điều trị. Nhóm thức ăn này cũng là thức ăn ưa thích giúp nấm men phát triển.
- Không sử dụng các chất kích thích như rượu, thuốc lá.
Trong đời mỗi người phụ nữ ít nhất cũng có một lần gặp phải viêm âm đạo. Đừng bỏ qua bất kỳ biểu hiện bất thường ở vùng nhạy cảm này. Thăm khám ngay tại các cơ sở y tế khi phát hiện các dấu hiệu khác thường. Để luôn tự tin trong giao tiếp, để cuộc sống vợ chồng luôn thăng hoa và đảm bảo tốt nhất cho khả năng sinh sản của nữ giới đừng ngại tới tới cơ sở y tế để khám chữa bệnh viêm âm đạo.
Các thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho các chẩn đoán và hướng dẫn điều trị.
Bài viết tham khảo thông tin: vinmec.com, mayoclinic.com, heathcare.com
