Làm thế nào để chăm sóc vết thương cho người tiểu đường đúng cách để giảm thiểu tối đa nguy cơ đoạn chi, tàn phế? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu và cho bạn câu trả lời.
Vì sao người bệnh tiểu đường cần chăm sóc vết thương cẩn thận?
Nhiều người mắc căn bệnh tiểu đường có vết thương lâu lành, thậm chí nhiễm trùng nặng hoặc có thể không bao giờ lành. Nguyên nhân là do lượng đường huyết tăng cao kèm theo suy giảm hệ miễn dịch, các rối loạn cảm giác do biến chứng thần kinh ngoại biên và thiếu dưỡng do tổn thương mạch máu…
Vết thương ở người bệnh tiểu đường cũng thường được phát hiện muộn ở giai đoạn bị tổn thương nặng. Điều này càng khiến cho việc điều trị khó càng thêm khó.
Các chuyên gia Nội tiết – Đái tháo đường cảnh báo rằng: Chỉ một vết thương nhỏ ở người tiểu đường cũng có thể gây nhiễm trùng và dẫn đến những biến chứng nguy hiểm khác như loét hoại tử, cắt cụt chi…
Nhiễm trùng tại vết thương có thể lan rộng đến mô và xương xung quanh hoặc các vùng khác xa hơn của cơ thể. Trong một số trường hợp, nếu không được chăm sóc và cấp cứu kịp thời, nhiễm trùng sẽ đe dọa đến tính mạng hoặc thậm chí gây tử vong.
Ngay cả khi nhiễm trùng không phát triển, việc chữa lành vết thương chậm cũng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Vết cắt hoặc chấn thương ở chân hoặc ở bàn chân sẽ khiến việc đi lại hay vận động trở nên khó khăn.
Điều may mắn là, việc chăm sóc vết thương cho người bệnh tiểu đường đúng cách giúp giảm thiểu tối đa tình trạng bị tàn phế và các biến chứng nhiễm trùng toàn thân khác.
Phân loại vết thương ở người tiểu đường
Cách chăm sóc vết thương cho người tiểu đường sẽ thay đổi tùy thuộc vào việc các vết thương đó đang ở cấp độ, giai đoạn và loại nhiễm trùng nào.
Dựa vào mức độ tổn thương nông sâu có thể phân loại vết thương của người tiểu đường thành 4 cấp độ:
- Độ 0: Vết thương nông tại bề mặt, chưa loét.
- Độ 1: Vết loét nông chưa lan đến các dây chằng, bao khớp hoặc xương.
- Độ 2: Vết loét lan đến các dây chằng hoặc bao khớp.
- Độ 3: Vết loét sâu lan đến xương khớp.
Dựa theo giai đoạn tiến triển, người ta phân vết thương ở người tiểu đường thành 4 giai đoạn:
- Giai đoạn A: Vết thương sạch
- Giai đoạn B: Vết thương nhiễm trùng
- Giai đoạn C: Vết thương bị thiếu máu nuôi dưỡng
- Giai đoạn D: Vết thương bị nhiễm trùng đồng thời thiếu máu
Dựa vào nguyên nhân gây ra hoại tử, có thể phân vết thương ở người bệnh tiểu đường làm 2 loại: hoại tử khô và hoại tử ướt.
| Hoại tử ướt | Hoại tử khô | |
| Nguyên nhân | Do nhiễm trùng và thiếu máu nuôi dưỡng | Do tổn thương thần kinh ngoại biên và không có nhiễm trùng |
| Dấu hiệu | Có hiện tượng sưng – nóng – đỏ – đau. Vết thương chảy dịch (có thể dịch là vàng, trắng đục lẫn máu…) | Không có sưng – nóng – đỏ – đau. Thường không chảy dịch. Vết thương khô, đen, teo tổ chức phần mềm |
Với riêng vết thương ở bàn chân người bệnh tiểu đường, bảng phân độ Wagner thường được các bác sĩ sử dụng trên lâm sàng để phân loại vết thương:
- Độ 0: Không có tổn thương, có thể có tình trạng biến dạng các ngón chân hoặc là viêm mô tế bào.
- Độ 1: Loét nông. Có thể một phần hoặc toàn bộ chiều dày da.
- Độ 2: Loét lan rộng tới dây chằng, gân, bao khớp hoặc bị cân sâu nhưng chưa có apxe hoặc viêm xương.
- Độ 3: Loét sâu với tổn thương apxe, viêm xương, khớp nhiễm khuẩn.
- Độ 4: Hoại tử khu trú vùng trước bàn chân hoặc gót chân
- Độ 5: Hoại tử lan rộng toàn bộ bàn chân người bệnh.
Hướng dẫn chăm sóc vết thương cho người tiểu đường theo từng loại
Theo các chuyên gia, tùy tính chất vết thương của người bệnh có thể chăm sóc tại nhà hoặc phải đến bệnh viện để được các nhân viên y tế hỗ trợ.
Cách chăm sóc vết thương nông, chưa bị nhiễm trùng
Bước 1 – Rửa vết thương: Rửa vết thương bằng nước sạch, povidon iod 10% hoặc nước muối sinh lý. Rửa từ trong ra ngoài và từ trên xuống dưới. Thấm khô bằng bông sạch. Nếu vết thương có chảy máu thì sau khi loại bỏ vật làm tổn thương bằng dụng cụ vô khuẩn thì cần băng vết thương cầm máu. Tuyệt đối không được tự ý sử dụng nước oxy già để rửa vết thương.
Bước 2 – Bôi thuốc: Có thể sử dụng các loại thuốc kháng khuẩn dạng mỡ để bôi vào vết thương. Bôi 1 lớp mỏng phủ kín vết thương. Nên đọc kỹ tờ hướng dẫn trước khi sử dụng.
Bước 3 – Băng vết thương: Với các vết thương rộng nên thì lựa chọn các loại gạc mỡ để băng vết thương, vừa giúp các vết thương nhanh lành vừa tránh đau đớn và tổn thương thêm khi thay băng.
Bước 4 – Thay băng khoảng 2 lần/ngày tùy theo sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc khi nhận thấy phần băng ngoài vết thương đã bị thấm dịch, vương bẩn.
Cách chăm sóc vết thương sâu và/hoặc nhiễm trùng, lở loét
Với những vết thương sâu và/hoặc nhiễm trùng, lở loét, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được chăm sóc vết thương đúng cách và nhanh chóng.
Tại bệnh viện, bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh điều trị vết loét và phòng tránh nhiễm trùng như Cephalexin, amoxicillin-clavulanate, dicloxacillin, đổi thuốc tiểu đường từ thuốc uống sang loại thuốc tiêm insulin. Một số các phương pháp sẽ sử dụng công nghệ mới (sử dụng áp lực âm NPWT hay ghép/thay da sinh học…) cũng có thể được áp dụng. Thực tế, các công nghệ này đã giúp cho vết thương vết loét nhanh lành hơn và giúp giảm đáng kể tỷ lệ cắt chi ở bệnh nhân tiểu đường.
Xem thêm: Mờ mắt do biến chứng tiểu đường
Lưu ý khi chăm sóc vết thương cho người bệnh tiểu đường
Đầu tiên, người bệnh cần theo dõi tình trạng và tốc độ vết thương lành thường xuyên. Nếu thấy vết thương có dấu hiệu bị nhiễm trùng (bờ rìa vết thương bị tấy đỏ, bên trong có mủ) hoặc mãi không lành, thì cần đến bệnh viện khám ngay.
Thứ hai, tuyệt đối không được tự ý rắc bột thuốc kháng sinh, các loại thuốc lá, hay sản phẩm không rõ tác dụng lên vết thương. Điều này không những không giúp vết thương lành nhanh hơn mà còn gây bí, tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn tấn công sâu hơn vùng mô lành phía trong.
Thứ ba, giữ cho vùng băng vết thương luôn sạch sẽ, tránh nước và không gây áp lực lớn lên vị trí vết thương. Bạn có thể cân nhắc dùng giày chuyên dụng nếu vết thương ở chân, hoặc dùng nạng, xe lăn để giảm áp lực lên vết thương.
Thứ tư, duy trì chế độ ăn khoa học, dùng thuốc theo đơn của bác sĩ, bỏ hút thuốc lá để kiểm soát lượng đường huyết và ngăn không cho mạch máu, thần kinh bị tổn thương nhiều hơn. Ngoài các thực phẩm chứa ít tinh bột, nhiều chất xơ, vitamin, bạn nên bổ sung thêm các loại chất đạm, chất béo tốt. Bởi đây là nguồn dinh dưỡng cho quá trình làm lành vết thương. Các chất béo, chất đạm tốt bao gồm các loại hạt, dầu thực vật, trái bơ, cá, thịt gia cầm bỏ da…
Có những vết thương ở ngoài da là điều không thể tránh khỏi. Thế nhưng chỉ cần biết cách chăm sóc vết thương cẩn thận cho người tiểu đường, chắc chắn sẽ giảm thiểu tối đa nguy cơ đoạn chi, tàn phế.
