Cây bồ bồ còn có tên khác là Chè đồng, Chè cát, Chè nội. Theo Đông y, cây bồ bồ có vị cay, hơi đắng, được dùng chữa sốt, vàng da, viêm gan,… Bài viết dưới đây sẽ cung cấp kiến thức tổng quan hơn về công dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ cây bồ bồ, mời bạn đọc tham khảo.
Công dụng chữa bệnh từ cây bồ bồ
Theo y học hiện đại
Cây bồ bồ là một thảo dược được ứng dụng nhiều trong chữa bệnh như sau:
Lợi mật: Thí nghiệm trên động vật cho thấy cao nước và tinh dầu cây bồ bồ có tác dụng làm tăng tiết dịch mật, trong đó cho công dụng mạnh nhất là dạng cao cồn. Ngoài ra, cao cồn và tinh dầu bồ bồ còn có tác dụng tăng cường chức năng thải độc của gan.
Chống viêm: Trên động vật thí nghiệm, dược liệu bồ bồ cho thấy có tác dụng chống viêm rõ rệt. Tham gia vào cơ chế này là những thành phần tan trong cồn và nước, còn tinh dầu bồ bồ không có tác dụng này.
Kháng khuẩn: Dạng cao cồn và cao nước của cây bồ bồ có công dụng ức chế sự phát triển của các loại vi khuẩn Staphylococcus aureus, Shigella dysenteriae, Streptococcus hemolyticus, Shigella shigae.
Tác dụng đối với dạ dày: Cây bồ bồ làm giảm tiết dịch vị, làm giảm acid dạ dày và acid tự do. Nghiên cứu trên chuột cống trắng cho thấy bồ bồ có tác dụng giảm loét dạ dày.Diệt giun: Tinh dầu bồ bồ và nước cất từ cây bồ bồ có tác dụng diệt giun. Giun đất sau khi tiếp xúc với thuốc sẽ quằn quại và chết trong vòng 5 – 10 phút, giun đũa chết sau 2 – 3 tiếng.
Độc tính: Trên động vật thí nghiệm, dùng bồ bồ liều cao gấp 20 lần liều tác dụng thì súc vật vẫn sống an toàn, chứng nhận cây bồ bồ không độc.
Theo y học cổ truyền
Dược liệu bồ bồ có vị đắng, cay, mùi thơm, tính ôn nhẹ và được sử dụng trong nhiều bài thuốc kết hợp. Vậy theo y học cổ truyền, cây bồ bồ chữa bệnh gì?
Vị thuốc bồ bồ có công năng giải nhiệt, lợi tiểu, lợi thấp, làm ra mồ hôi, sơ phong, lợi tiêu hóa; dùng trong các trường hợp:
- Vàng da
- Viêm túi mật
- Tiêu hóa kém
- Sưng đỏ mắt
- Cao huyết áp
- Sốt không ra mồ hôi
- Đau đầu
- Bí tiểu
- Hen suyễn
- Viêm gan cấp và mãn tính do siêu virus gây ra
Liều lượng: 15 – 30g/ngày, sắc nước uống.
>> Tham khảo: chữa bệnh từ cây thạch đen
Các bài thuốc chữa bệnh từ cây bồ bồ
Bài thuốc 1: 63g bồ bồ sắc lấy nước đặc, chia uống 3 lần / ngày. Công dụng: điều trị viêm gan siêu vi.
Bài thuốc 2: 24g bồ bồ + 8g đại hoàng + 12g hạt dành dành. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: Điều trị vàng da ở người viêm gan siêu vi, đầy bụng, tiểu ít, bí đại tiện.
Bài thuốc 3: 24g bồ bồ + 8g gừng khô + 12g hắc phụ + 4g quốc lão. Sắc uống mỗi ngày 1 thang. Công dụng: Chữa vàng da, hàn thấp, chân tay tê lạnh.
Bài thuốc 4: 16g bồ bồ + bạch truật + trạch tả, phục linh, trư linh mỗi vị 12g + quế chi 8g. Sắc uống mỗi ngày 2 – 3 lần. Công dụng: Điều trị bí tiểu, vàng da, viêm gan siêu vi mãn tính.
Bài thuốc 5: Bồ bồ, uất kim, diếp trời mỗi vị 63g + 16g củ nghệ vàng. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: Chữa nhiễm trùng túi mật.
Bài thuốc 6: 16g bồ bồ + 12g hoàng cầm + 20g tịch lãnh + 8g thủy xương bồ + 8g mộc thông + 8g khổ thái + 6g xạ can + 6g hoắc hương + 6g liên kiều + 6g bạch đậu khấu +6g bạc hà. Sắc uống mỗi ngày 1 thang. Công dụng: Điều trị cảm nắng, kích thích ra mồ hôi, thấp nhiệt, hạ sốt.
Bài thuốc 7: Bồ bồ kết hợp với hành trắng. Sắc uống ngày 3 lần. Công dụng: Điều trị say nắng, đau đầu kèm nóng sốt.
Bài thuốc 8: Bồ bồ kết hợp mã đề. Sắc uống ngày 1 lần. Công dụng điều trị sưng đỏ và đau mắt.
Bài thuốc 9: Bồ bồ kết hợp cà độc dược. Cắt sợi nhỏ, trộn chung rồi cuốn thành điều hút. Công dụng: Chữa hen suyễn.
Bài thuốc 10: 15g bồ bồ uống nấu uống hằng ngày. Công dụng: Phòng ngừa và chữa cảm cúm.
Bài thuốc 11: 15 – 30g bồ bồ nấu nước uống trong ngày. Chữa ăn không tiêu, sốt, nhức đầu, đầy bụng, đau bụng, ho.
Bài thuốc 12: 30g bồ bồ nấu nước uống trong ngày. Trị vàng da trong bệnh viêm gan siêu vi.
Bài thuốc 13: 30g bồ bồ + 30g râu ngô. Sắc uống trong ngày. Công dụng: Lợi tiểu, chữa bí tiểu, tiểu rắt, tiểu buốt.
Bài thuốc 14: 30g bồ bồ nấu với 1 lít nước uống hằng ngày, tốt cho người tăng huyết áp.
Bài thuốc 15: Bồ bồ + hoa mã đề + lỗ bình Trung Quốc. Phơi khô, tán vụn, nấu uống hằng ngày. Công dụng giải nhiệt, mát gan.
Bài thuốc 16: 300g bồ bồ + 30g trà + 60 sinh địa. Bảo quản trong hũ kín, mỗi ngày lấy 30g pha uống. Công dụng: Chữa viêm gan cấp gây sốt, vàng da.
Bài thuốc 17: 30 – 60g bồ bồ nấu uống trong ngày. Công dụng: Trị mất ngủ, ngủ không sâu giấc, khó ngủ.
Bài thuốc 18: Bồ bồ kết hợp lá sen. Pha với mật ong và nước đun sôi để nguội uống trong ngày. Điều trị viêm da kèm ngứa.
Bài thuốc 19: Bồ bồ tươi giã nát đắp lên vết thương ngoài da, dùng được cho vết thương kín và hở. Công dụng sát trùng, cầm máu, giảm viêm, thúc đẩy nhanh lành vết thương.
Bài thuốc 20: Bồ bồ kết hợp tích tuyết thảo khô, hạt muồng sao. Nấu nước uống trong ngày. Công dụng: Bảo vệ tế bào gan khi sử dụng bia rượu thường xuyên.
Bài thuốc 21: Bồ bồ kết hợp bồ công anh, râu ngô. Nấu uống thay trà hằng ngày. Công dụng: Ngăn ngừa và viêm túi mật, điều trị sỏi mật.
Bài thuốc 22: Bồ bồ kết hợp xuyên quân, lá chè xanh. Sắc uống ngày 1 thang. Công dụng: Chữa viêm gan gây vàng da, vàng mắt cấp tính.
Bài thuốc 23: 16g bồ bồ + 12g lá hoa kim thảo + 12g lá vọng cách. Sắc nước uống ngày 1 thang trong 3 – 4 ngày. Điều trị vàng da, sốt.
Bài thuốc 24: 12g hắc khương + 4g cách tử + 24g bồ bồ. Sắc uống. Công dụng: Trị lạnh chi, ra mồ hôi nhiều.
Bài thuốc 25: 15g bồ bồ, táo tàu, đường đỏ, cam khương. Nấu nước uống, ăn táo. Công dụng: Trị chán ăn, tỳ hư, sắc mặt kém, mệt mỏi.
Bài thuốc 26: 40 – 80g bồ bồ sắc uống. Công dụng: Chữa giun chui ống mật.
Một số lưu ý khi sử dụng bài thuốc chữa bệnh từ cây bồ bồ
Không sử dụng cây bồ bồ cho những trường hợp sau:
- Người không phải cơ địa thấp nhiệt nên hạn chế dùng cây bồ bồ.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú khi sử dụng bồ bồ cần có chỉ định của thầy thuốc. Vị thuốc này khi uống nhiều sẽ làm tăng nguy cơ mất sữa và các tuyến trong cơ thể bị xuất tiết.
- Không kết hợp cây bồ bồ với cam thảo.
- Huyết áp thấp
- Mất nước, tiêu chảy
- Trường hợp không có bệnh về gan mật thì tránh nấu bồ bồ uống hàng ngày.
Trên đây là thông tin về công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ cây bồ bồ. Hy vọng bài viết đã mang đến nhiều thông tin hữu ích cho bạn đọc.
>> Xem thêm: chữa bệnh từ cây bìm bịp
