Bài thuốc Đông y từ cây bán hạ nam – Bán hạ là vị thuốc quen thuộc là vị thuốc chính trong bài thuốc trị ho, kết hợp cùng nhiều thảo dược dùng trong điều trị nhiều bệnh lý.
Tác dụng của bán hạ nam
Bán hạ nam chứa các thành phần sterol, saponin, coumarin, alcaloid, a xít hữu cơ, a xít amin. Trên thực nghiệm, bán hạ nam có tác dụng chống ho, trừ đờm, chống nôn.
Theo YHCT , bán hạ có tác dụng giáng nghịch, chỉ ho, trừ đờm, chống nôn. Dùng trị các chứng bệnh ho có nhiều đờm, hoặc ho do viêm phế quản mạn tính, nôn do trướng khí.
Liều dùng, ngày 4 – 12g, phối hơp với các vị thuốc khác, dưới dạng thuốc sắc, thuốc tán, thuốc hoàn.
Cần lưu ý, những người có chứng táo nhiệt không nên dùng, người có thai dùng thận trọng.
Bán hạ Việt Nam gồm những cây Typhonium divaricatum Decne. Cây bán hạ Trung Quốc Pinellia ternata (Thunb.)
Họ Ráy Araceae. Có vị cay hơi nóng, vào kinh Tỳ, Vị, Phế.
Bán hạ có tính năng nổi bật là táo thấp kiện tỳ để tiêu viêm, hòa vị giáng nghịch để cầm nôn, phàm là các chứng ho suyễn do tỳ thấp đàm thịnh và vị bất hòa gây nôn, thì bán hạ là thuốc chính để điều trị.
Trong thực tế Bán hạ còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc với công hiệu đã được ghi nhận.
>> Tham khảo: Bài thuốc Đông y từ cây sâm bố chính
Bài thuốc Đông y từ cây bán hạ nam
Điều trị tắc nghẽn thực quản, môn vị: Bán hạ tươi gọt bỏ vỏ, băm thành dạng hồ, vò viên, mỗi lần 2g. Ngày 2 – 4 lần, đặt dưới lưỡi và nuốt dần, không nên dùng thuốc quá 1 tháng.
Điều trị sốt rét: Bán hạ tươi 6g, giã nhuyễn phết lên tấm gạc, đắp vào rốn 3 – 4 ngày trước lúc lên cơn.
Điều trị nhức răng: Bán hạ tươi 30g, giã nhuyễn, ngâm trong 100ml cồn 90 độ, ngâm 1 ngày thì dùng. Khi dùng, dùng bông chấm thuốc nhét vào lỗ răng sâu.
Bán hạ có tính năng nổi bật là táo thấp kiện tỳ để tiêu viêm.
Điều trị viêm họng mạn tính: Bán hạ chế 5g, giấm ăn 250ml. Bán hạ giã nhuyễn, ngâm trong giấm ăn 24 giờ, đem đun sôi, bỏ bã, thêm cồn (Alcool) 25ml, lắc đều, gạn lọc, chứa trong lọ. Mỗi lần 10ml, pha loãng với nước đun để nguội. Ngày 2 – 3 lần.
Điều trị mất ngủ: Bán hạ chế 12g, gạo tẻ 60g, người tức ngực buồn nôn, lưỡi đỏ rêu vàng thêm la bặc tử 120g. Sắc uống. Ngày 1 thang, người bệnh nặng mỗi sáng, chiều, tối dùng 1 thang.
Điều trị ho do đàm thấp: Bán hạ chế 9g, hoàng kinh tử 15g, gừng tươi 3g, trần bì 6g. Sắc uống. Ngày 1 thang.
Điều trị nôn, hen suyễn, nặng mặt, bụng dưới nôn nao: Bán hạ chế 40g, gừng tươi 20g, nước 600ml, sắc còn 200ml. Chia nhiều lần uống trong ngày.
Tiểu bán hạ gia phục linh thang: Bán hạ 8g, phục linh 6g, gừng tươi 3g, nước 300ml, sắc còn 100ml. Uống dần trong ngày. Điều trị phụ nữ có thai nôn mửa.
Bài thuốc Đông y từ cây bán hạ nam
Điều trị ho và nôn mửa khi có thai: Bột bán hạ 80g, bột gừng tươi 50g, nước 3 lít đun sôi bằng lửa nhỏ, chuyển lửa nhỏ sắc còn 1 lít, lọc qua bông và dùng nước cất pha thêm vào cho đủ 1 lít. Mỗi lần dùng 200ml. Ngày 3 lần.
Lưu ý khi dùng bài thuốc Đông y từ cây bán hạ nam
Bán hạ phản Ô đầu. Do bán hạ có tính cay nóng mạnh, nên các chứng âm hư ho táo, miệng khát tổn thương tân dịch, huyết chứng, đàm nhiệt… kiêng dùng hoặc dùng thận trọng.
Một số chứng bệnh thường dùng bài thuốc Đông y từ cây bán hạ nam
– Trị các chứng ho, nhiều đờm (hàn), ho lâu ngày: gây nôn lợm, bán hạ nam (chế) 12g, trần bì, bạch phục linh, mỗi vị 10g, cam thảo 8g, dưới dạng thuốc sắc.
– Trị chứng ho, nhiều đờm, thượng vị trướng tức, nôn mửa bán hạ nam (chế), trần bì, bạch phục linh, mỗi vị 250g, cam thảo 75g. Đem 4 vị thuốc trên tán mịn, trộn với dịch sinh khương làm hoàn, mỗi ngày dùng 2 lần, mỗi lần 9 – 15g.
– Trị chứng ho đờm, hoặc sốt kèm theo ho, miệng khát khó thở: bán hạ nam (chế) 6g, ma hoàng, tô tử, đình lịch tử, mỗi vị 8g, xạ can, hạnh nhân, mỗi vị 10g, sinh khương 4g, thạch cao 20g, đại táo 12g. Sắc uống ngày một thang.
– Trị chứng ho, khó thở, hen suyễn lâu ngày: bán hạ nam (chế), tô tử, hạnh nhân, mỗi vị 8g, trần bì, bạch linh, cam thảo, mỗi vị 10g. Sắc uống, ngày một thang.
– Trị chứng hen suyễn lâu ngày, da xanh xao, thiếu máu: bán hạ nam (chế) 8g, trần bì, phục linh, cam thảo, mỗi vị 10g, đương quy, thục địa, mỗi vị 12g, dạng thuốc sắc, ngày một thang.
– Trị bụng đầy trướng, buồn nôn: bán hạ nam (chế), trần bì, bạch linh, cam thảo, sinh khương, mỗi vị 12g, sắc uống.
>> Xem thêm: chữa gai gót chân
