Củ nâu hay còn gọi là giả khôi, thự lương,… mọc hoang ở các vùng rừng núi phía Bắc nước ta, là thảo dược có tính hàn, vị ngọt nhẹ, tác dụng sát trùng, cầm máu, hoạt huyết và còn được dùng để điều trị khí hư ở phụ nữ, kiết lỵ, tiêu chảy, liệt nửa người… Dưới đây là công dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ củ nâu, mời bạn đọc tham khảo.
Công dụng chữa bệnh từ củ nâu
Trong một thời gian dài cây củ nâu được dùng rất nhiều ở nước ta để nhuộm vài, thực tế cho thấy hầu hết nông dân của nước ta đều mặc quần áo nhuộm màu nâu. Hằng năm, Việt Nam cũng xuất khẩu từ 5.000 – 8.000 tấn cây củ nâu sang Trung Quốc. Những năm gần đây, cây củ nâu để nhuộm quần áo đã dần dần ít được sử dụng hơn do bị những loại thuốc nhuộm tổng hợp cạnh tranh. Tuy nhiên vẫn còn một số nơi tiếp tục sử dụng cây củ nâu để nhuộm lưới hoặc một số ít vẫn dùng nhuộm vải.
Theo quan niệm Đông Y, củ nâu có công dụng chỉ thống, lý khí, hoạt huyết, sát trùng và chỉ huyết. Thường dùng để chủ trị chứng băng huyết, đau bụng dưới, ho, cầm máu, mụn nhọt, ngoại xuất huyết, đau nhức xương khớp, kinh nguyệt không đều…
Theo nghiên cứu dược lý hiện đại, củ nâu là loại dược liệu có tác dụng sát khuẩn, giúp tăng co bóp tử cung và cầm máu. Chiết xuất etanol có trong dược liệu củ nâu còn có tác dụng chống oxy hóa và các chất kháng khuẩn. Theo các nghiên cứu thực nghiệm trên thỏ và chó cho thấy dược liệu củ nâu có tác dụng cầm máu nhanh từ 85 – 96%.
Củ nâu được dùng bằng cách mài, nghiền mịn hoặc sắc để uống, ngoài ra củ nâu còn được dùng ngoài da, liều dùng từ 3 – 9g/ ngày.
Củ nâu có ăn được không? Củ nâu có thể dùng ăn bằng cách gọt bỏ vỏ ngoài, đem ngâm củ nâu dưới suối nước chảy nhiều ngày – đêm cho hết khi hết chất chát mới có thể dùng để luộc ăn.
>> Tham khảo: chữa bệnh từ bạch đồng nữ
Bài thuốc chữa bệnh từ củ nâu
Chữa lỵ ra máu mũi
Chuẩn bị: Bã củ nâu 1 lượng vừa đủ.
Thực hiện: Đem dược liệu tán nhỏ, mỗi lần dùng 3g uống với nước cơm. Ngày dùng 3 – 4 lần cho đến khi khỏi bệnh.
Giảm đau bụng ở phụ nữ sau sinh
Chuẩn bị: Củ nâu 9g và rượu.
Thực hiện: Sắc uống.
Chống liệt nửa người
Chuẩn bị: 60g củ nâu và 500ml rượu trắng.
Thực hiện: Đem dược liệu ngâm với rượu trắng trong vòng 5 ngày. Lấy dịch rượu dùng uống trước khi đi ngủ, mỗi lần dùng từ 15 – 30ml.
Khắc phục khí hư (ra nhiều huyết trắng) ở phụ nữ
Chuẩn bị: Thán khương 8g, đẳng sâm 40g, củ nâu (sao đen) 20g, ích trí nhân 12g, kim anh 12g, bạch đồng nữ 20g, mẫu lệ 12g.
Thực hiện: Đem các vị sắc lấy nước uống, chia nước sắc thành 2 lần uống và dùng hết trong ngày.
Giảm đau nhức xương khớp
Chuẩn bị: 15g củ nâu.
Thực hiện: Đem sắc với nước, dùng nước sắc hòa thêm ít rượu vào và uống.
Thông ứ khí huyết
Chuẩn bị: Bã củ nâu một lượng vừa đủ.
Thực hiện: Đem sấy khô và tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 8g uống với nước đun sôi để nguội, ngày dùng từ 2 – 3 lần.
Chữa gãy xương do chấn thương
Chuẩn bị: Củ nâu.
Thực hiện: Đem giã nát dược liệu, sau đó đắp lên vùng khớp bị gãy băng nẹp lại.
Lưu ý khi chữa bệnh từ củ nâu
Củ nâu không chứa độc nhưng có tính hàn nên tránh dùng nhiều hoặc dùng trong thời gian dài.
Phụ nữ mang thai không nên sử dụng dược liệu.
Dùng quá liều có thể gây thiếu sắt, rối loạn chuyển hóa, buồn nôn và tiêu chảy.
Củ nâu là dược liệu không chứa độc, tuy nhiên củ nâu có tính hàn vì vậy cần tránh dùng quá nhiều củ nâu hoặc dùng trong thời gian dài. Đặc biệt, phụ nữ mang thai và bệnh nhân không có hư chứng, không có thực tà không nên dùng bài thuốc chữa bệnh từ củ nâu.
>> Xem thêm: chữa bệnh từ cây nọc sởi
