Xà sàng tử là loại cây có vị cay đắng, tính ôn, vào kinh thận và tỳ. Vị thuốc có tác dụng ôn thận, sát trùng, tráng dương, chỉ dưỡng (trị ngứa)… Thường dùng trị đau lưng, mỏi gối, liệt dương hay dương khí yếu… Dưới đây là công dụng và một số bài thuốc chữa bệnh từ cây xà sàng tử cho bạn đọc tham khảo.
Công dụng chữa bệnh từ cây xà sàng tử
Xà sàng tử còn có tên khác là giần sàng.
Tên khoa học: Xà sàng tử là quả hình trái xoan, thu hái từ cây Xà sàng (Cnidium monnieri (L.) Cus., họ Hoa tán (Apiaceae).
Cây thảo sống hàng năm; cao khoảng 0,4 – 1m. Thân mềm, phân nhiều nhánh, có rãnh dọc.
Lá mọc so le, có bẹ ngắn và có cuống dài; lá ở gốc và ở thân xẻ lông chim 2-3 lần; lá gần ngọn xẻ 1 -2 lần; thùy hẹp và nguyên, hình mũi mác nhọn và nhẵn.
Cụm hoa mọc từ thân hay kẽ lá, loại tán kép; hoa nhiều màu trắng.
Quả bế đôi, hình trái xoan, hơi dẹt, nhẵn có cạnh lồi dầy.
Cây mọc hoang ở các tỉnh phía Bắc nước ta.
Thành phần hóa học của xà sàng tử: Có tinh dầu (1,3%)… Chất chiết từ quả có thể ngăn ngừa và điều trị rối loạn nhịp tim do chất kích thích (aconitin). Chất coumarin có tác dụng giống nội tiết tố sinh dục.
xà sàng tử có vị cay đắng, tính ôn; vào kinh thận và tỳ.
Công dụng: Tác dụng ôn thận tráng dương, khứ phong, táo thấp, sát trùng, chỉ dưỡng (trị ngứa).
>> Xem thêm: chữa bệnh từ long nha thảo
Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây xà sàng tử
Ôn thận tráng dương
+ Xà sàng tử, ngũ vị tử, thỏ ty tử; liều lượng bằng nhau. Sấy khô, tán bột, làm hoàn, viên to bằng hạt ngô đồng. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 20 – 30 viên. Hỗ trợ chữa nam giới liệt dương.
+ Sừng hươu, bá tử nhân, thỏ ty tử, xà sàng tử, viễn trí, ngũ vị tử, nhục thung dung; liều lượng bằng nhau 10g. Tán thành bột, uống sau bữa ăn, mỗi lần 20g – 25g. Trị đau lưng, mỏi gối, liệt dương.
+ Nhục thung dung 1,2g; ngũ vị tử 1,2g; thỏ ty tử 1,2g; xà sàng tử 1,6g; viễn trí 1,2 g. Tán nhỏ, rây mịn. Uống với rượu hàng ngày. Trị liệt dương, không giao hợp được.
+ Nhục thung dung 8g, ngũ vị tử 8g, xà sàng tử 16g, thỏ ty tử 16g, chỉ thực 16g. Các vị nghiền nhỏ, chia uống trong 10 ngày, uống với rượu. Chữa dương nuy (liệt dương).
+ Canh cá trạch: Cá trạch 300g, hạt hẹ 25g, xà sàng tử 15g. Cá làm sạch; hẹ và xà sàng tử cho vào túi vải. Nấu canh, thêm mắm muối vừa ăn. Chữa dương vật có cương nhưng không cứng mạnh, dương khí bị yếu, tinh lạnh nhạt.
Khứ phong, táo thấp
+ Xà sàng tử 30g, khổ sâm 30g, uy linh tiên 9g, thương truật 9g, hoàng bá 9g, minh phàn 9g. Sắc lấy nước xông và rửa chỗ đau. Chữa eczema cấp tính.
+ Xà sàng tử, lá bạc hà, lá hy thiêm; liều lượng bằng nhau. Giã nát, thêm ít muối, ép lấy nước bôi hàng ngày. Chữa mề đay.
Sát trùng, chỉ dưỡng
+ Xà sàng tử 15g, hoàng bá 15g. Sắc lấy nước thụt rửa âm đạo. Chữa viêm âm đạo do trùng roi.
+ Cây xà sàng, lá sen, bèo cái; liều lượng bằng nhau một nắm; sắc lấy nước để rửa âm đạo.
+ Xà sàng tử, thạch xương bồ; liều lượng bằng nhau, tán bột mịn; chấm vào chỗ ngứa. Chữa bộ phận sinh dục nữ lở ngứa.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ xà sàng tử
Chữa chàm, viêm da
Dùng độc vị xà sàng tử 60g, hoặc dùng xà sàng tử, kinh giới, phòng phong, đảng sâm – mỗi thứ 15g; sắc lấy nước, tẩm bông gạc đắp lên vùng da bị chàm hoặc viêm nhiễm.
Chữa chàm ở trẻ nhỏ, vết chàm bị viêm loét, chảy mủ
Xà sàng tử tán thành bột mịn, trộn đều với vaseline thành một thứ cao mềm; bôi vào nơi tổn thương.
Chữa nam giới “dương bất khởi” (liệt dương)
Xà sàng tử, ngũ vị tử, thỏ ty tử – 3 thứ liều lượng bằng nhau; nghiền mịn, hoàn với mật thành viên bằng cỡ hạt ngô; ngày uống 2 lần, mỗi lần 5-7g.
Nam giới liệt dương, phụ nữ không thể thụ thai
Xà sàng tử 10g, dâm dương hoắc 8g, sơn thù 10g, tiểu hồi hương 2g; nước 600ml, sắc còn 200ml, chia ra 3 lần uống trong ngày.
Hoặc dùng bài: Xà sàng tử 12g, ba kích 12g, ngũ vị tử 8g, phá cố chỉ 8g, nhục quế 8g; tất cả tán thành bột mịn, có thể làm thành viên; mỗi ngày uống 24g, dùng nước sắc dây tơ hồng (sao vàng) 30g làm thang.
Ngọc hành sưng to như dùi trống
Xà sàng tử tán thành bột mịn, hòa với lòng trắng trứng gà, đắp vào chỗ sưng đau, khô lại đắp thứ mới (“Nam dược thần hiệu” – Tuệ Tĩnh).
Chữa âm đạo hay bộ phận sinh dục lở ngứa
Xà sàng tử 30g, bạch phàn 6g; sắc nước rửa (“Tần Hồ tập giản phương” – Lý Thời Trân).
Chữa viêm âm đạo do trùng roi
Xà sàng tử 30g, hoàng bá 9g; tất cả tán thành bột mịn, trộn với glycerogelatin làm thành thuốc đĩnh 2g (mỗi thỏi nặng 2g); mỗi ngày đặt 1 thỏi vào âm đạo (“Trung thảo dược tân y liệu pháp tư liệu tuyển biên”).
>> Xem thêm: chữa bệnh từ cây vuốt hùm
