Độc hoạt hay còn có tên gọi khác là xuyên độc hoạt, ương độc hoạt là một vị thuốc cùng họ với cây Đương quy. Trong y học cổ truyền, Độc hoạt có công dụng chữa bệnh phong thấp, trị đau nhức lưng gối và các khớp xương. Dưới đây là công dụng, và các bài thuốc chữa bệnh từ Độc hoạt mời bạn đọc tham khảo.
Độc hoạt là thân và rễ của nhiều loại cây độc hoạt khác nhau, là một trong những vị thuốc quý được sử dụng nhiều trong đông y. Hiện nay ở nước ta chưa phát hiện được. Căn cứ vào một số cây đã được mô tả, thì độc hoạt gồm những loại caya như:
Cây hương độc hoạt hay mao Đương quy còn gọi là Đương quy có lông (Angclica pubescens Maxim) là một cây sống lâu năm, cao 0,5 – 1m thân mọc thẳng đứng, hơi màu tím, có rãnh dọc, nhẵn không có lông. Lá kép 2-3 lần lông chim, lá chét nguyên hoặc lại chia thùy, mép có răng cưa tù không nhọn, cuống lá nhỏ. Hoa nhỏ màu trắng; quả bế đôi, hình thoi dẹt.
Cây ngưu vĩ độc hoạt hay gọi là độc hoạt đuôi trâu (Heracleum hemsleyanum Maxim) cũng là loại cây sống lâu năm cao 0,5 – 1,5m rễ chính to thô, có khi có rễ con dài, thân mọc thẳng đứng trên mặt có rãnh dọc, hơi có lông ngắn. Lá kép 1 lần lông chim. Cụm hoa hình tán kép, mọc ở đầu cành, tổng hoa tán có 15 – 20 cuống. Quả bế đôi, hình thoi dẹt, trên lưng sống không rõ, hai bên phát triển thành dìa.
Cây cửu nhãn độc hoạt hay còn gọi là độc hoạt chín mắt (Aralia cordata Thunb) thuộc họ Ngũ gia bì, là một cây sống làu năm, cao 1 – 2m, thân mọc thẳng đứng, có nhiều cành, cành già gần như không có lông thưa ngắn. Lá mọc so le. Cụm hoa hình tán kép, tán nhỏ gồm 20-35 hoa nhỏ màu trắng hay vàng nhạt. Quả mọng hình cầu, dài 2 – 3cm, trong có 5 hạt.
Công dụng chữa bệnh từ độc hoạt
Theo y học cổ truyền, Độc hoạt có công dụng trừ phong thấp giảm đau. Chủ trị chứng đau sưng xương khớp, tê cứng, co quắp, đau đầu, cảm do nhiễm lạnh, nhiễm nước.
Vị thuốc Độc hoạt này có tác dụng mạnh ở các khớp xương phía thân dưới. Khi bị đau ở các khớp phía trên như vai, cánh tay, thường dùng vị thuốc có công dụng tương tự là Khương hoạt.
>> Tham khảo: chữa bệnh từ dây đau xương
Một số bài thuốc chữa bệnh từ độc hoạt
Trị trúng phong cấm khẩu, lạnh toàn thân, bất tỉnh nhân sự:
Sử dụng Độc hoạt 160g, rượu 1 thăng, sắc còn nửa thăng, uống.
Trị trúng phong không nói được:
Sử dụng Độc hoạt 40g, 2 thăng rượu, sắc còn 1 thăng, Đại đậu 5 chén sao, lấy rượu nóng nấu uống lúc còn nóng.
Trị các chứng phong hư sau khi sinh:
Dùng Độc hoạt, Bạch tiên bì, mỗi thứ 120g, sắc với 3 thăng nước còn 2 thăng, chia làm 3 lần uống
Trị các khớp xương đau nhức:
Dùng Độc hoạt 6g, Đưtơng quy 4g, Phục linh 4g, Bạch thược dược 4g, Hoàng kỳ 4g, Cát căn 4g, Nhân sâm (hoặc Đảng sâm) 2g, Cam thảo 1,2g, Can khương 1,2g, Phụ tử chế 1,2g, Đậu đen 6g, sắc, chia 3 lần uống trong ngày.
Trị trúng phong cấm khẩu, răng cắn chặt:
Độc hoạt 20g, Xuyên khung, Xương bồ, mỗi thứ 6g. Sắc uống (Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
Trị các khớp xương đau nhức, vận động khó khăn, phong thấp, bụng đau:
Dùng Độc hoạt, Tang ký s nh, Xuyên khung, Đương quy, Ngưu tất, Cẩu tích, Thiên niên kiện, Sinh điạ, mỗi vị 8 – 12g. Sắc uống.
Trị khớp xương đau nhức:
Dùng Độc hoạt 12g, Đỗ trọng 12g, Phòng đảng sâm 12g, Hy thiêm thảo 12g, Kim ngân hoa 12g, Hà thủ ô 12g, Thổ phục linh 12g, Kê huyết đằng 12g, Cam thảo 4g, Cốt toái bổ 12g, Thục đia 12g, Can khương 4g, Quế chi 8g, Xuyên khung 8g, Ngưu tất 8g, Xuyên quy 12g. Sắc uống ngày 1 thang.
Lưu ý khi chữa bệnh từ độc hoạt
Nhưng thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo. Tuyệt đối không tự bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Mọi thông tin thắc mắc xin liên hệ thầy thuốc hoặc bác sĩ để được tư vấn.
Không dùng cho người Khí huyết hư mà nửa người đau, âm hư, nửa người phái dưới hư yếu.
Thận trọng lúc dùng đối với bệnh nhân âm hư, Không dùng vớì chứng nội phong.
>> Xem thêm: chữa bệnh từ cây kê huyết đằng
