Bệnh tay – chân – miệng là căn bệnh do virut Coxsackie hoặc Enterovirus 71 gây ra các mụn nước ở họng, hầu, tay, chân… Bệnh thường xảy ra ở trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 3 tuổi, người lớn cũng có thể mắc. Bài viết này Bệnh Nan Y mách bạn các bài thuốc y học cổ truyền giúp chữa bệnh chân tay miệng hiệu quả.
Bệnh tay-chân- miệng (TCM) có thể lây qua đường phân và miệng, ngoài ra còn qua nước bọt, hay đờm dãi do bệnh nhân khạc nhổ ra. Hiện nay chưa có thuốc tiêm phòng và điều trị hữu hiệu căn bệnh chân tay miệng này, thường sẽ tự khỏi trong khoảng 7 ngày. Điều trị triệu chứng sốt và giảm đau bằng thuốc paracetamol, và uống dung dịch oresol hay truyền dịch để chống mất nước. Các biến chứng nguy hiểm của bệnh là viêm màng não, viêm cơ tim, viêm màng não liệt mềm cấp, phù phổi cấp…, diễn biến rất nhanh và có thể gây ra tử vong trong 24 giờ.
Theo Y học cổ truyền, lạn hầu sa hay tinh hồng nhiệt bệnh và là chứng bệnh rất nguy hiểm. Nguyên nhân do thời tiết thay đổi bất thường, lúc nóng lúc rét; khí độc tràn lan phạm vào phế, vị. Người bệnh có các triệu chứng: nhiệt nhiều hàn ít, phát nhiệt ố hàn, họng đau, đầu đau nhức, hung cách đầy và buồn bực, nôn, hơi thở ra nóng và hôi, mình mọc ban chẩn, đại tiểu tiện ít và bí, miệng khát muốn uống nước. Nếu để lâu không chữa trị, nhiệt độc tăng nhiều, phế, vị sẽ bị tổn thương, cổ họng bị lở nát, đau đớn khó nuốt được nước, hơi thở ra nóng và hôi, tinh thần mê man, đại tiểu tiện bí, nói năng lảm nhảm. Nếu những nốt chẩn bỗng dưng sạm đen lại, tức là vị phủ đã bị hư, không chữa được nữa.
Nguyên nhân và triệu chứng bệnh CTM này hoàn toàn giống tinh hồng nhiệt bệnh trong Y học cổ truyền, nên có thể phối hợp thuốc Đông Tây y để trị. Sau đây là một số bài thuốc hỗ trợ chữa bệnh chân tay miệng.
>> Tham khảo: bài thuốc chữa bệnh từ cây bạch quả
Thuốc uống
Người bệnh phát sốt, sợ lạnh, cổ họng đau, đau nhức đầu, nhiệt nhiều hàn ít, hung cách đầy và buồn bực, nôn, hơi thở ra nóng và hôi, mình mọc ban chẩn, đại tiểu tiện ít và bí, miệng khát muốn uống nước. Dùng các bài sau:
Bài 1:
Gia vị ngân kiều tán: ngân hoa 40g, liên kiều 40g, kinh giới 16g, trúc diệp 16g, ngưu bàng 24g, cúc hoa 24g, đại hoàng 12g, cát cánh 24g, thạch cao 40g, bạc hà 24g, cam thảo 20g, đậu sị 20g, tang diệp 24g, hoạt thạch 24g,tri mẫu 24g. Các vị sấy khô, tán bột. Mỗi lần uống là 24g, đun lô căn làm thang. Bệnh nặng cứ cách 2 giờ uống 1 lần; bệnh nhẹ thì cách 3 giờ uống 1 lần. Trẻ em tùy tuổi uống giảm liều. Có thể gia giảm liều lượng để làm thuốc thang.
Gia giảm: hung cách bĩ muộn thêm uất kim 12g, hoắc hương 12g. Khát nhiều thì thêm thiên hoa phấn 20g. Cổ sưng, cuống họng đau, huyền sâm 20g, thêm mã bột 12g. Nếu đổ máu cam, giảm bỏ đậu sị, kinh giới; thêm huyền sâm 20g, bạch mao căn 12g. Nếu ho, thêm hạnh nhân 12g. Nếu bệnh đã từ 2 – 3 ngày mà không bớt, phế nhiệt sắp dẫn vào lý, thêm mạch đông 20g, sinh địa 20g. Vẫn chưa khỏi hoặc tiểu tiện ít, thêm hoàng cầm 12g, chi tử 12g, tri mẫu 20g, mạch đông 20g, sinh địa 20g.
Bài 2:
Thanh ôn bại độc gia giảm: sinh thạch cao 30g (sắc trước), hoàng liên 8g, chi tử 10g, sinh địa 10g, huyền sâm 12g, đan bì 10g, sừng trâu 20g, tiên trúc diệp 8g, cát cánh 6g, cam thảo 5g. Sắc uống.
Bài 3:
Thanh dinh thang: huyền sâm 20g, sinh địa 24g, tiên trúc diệp 12g, sừng trâu 20g, đơn sâm 16g, mạch môn 12g, liên kiều 16g, kim ngân hoa 16g, hoàng liên 4g. Sắc uống. Trị bệnh nhiệt làm tổn thương phần âm, miệng khát, tim hồi hộp.
Bệnh để lâu không chữa, nhiệt độc tăng nhiều, phế, cuống họng lở nát, vị bị tổn thương, đau đớn khó nuốt được nước, hơi thở ra nóng và hôi, tinh thần mê man, đại tiểu tiện bí, nói năng lảm nhảm. Dùng bài “Hóa ban thang”: thạch cao 40g, cam thảo 12g, tri mẫu 16g, huyền sâm 12g, sừng trâu 15 – 20g, ngạnh mễ 20g. Sắc uống. Trẻ em tùy tuổi giảm liều.
Thuốc dùng ngoài
Bài 1:
Tích loại tán: tượng nha tiết 0,12g; bích tiền (trứng nhện) 20 cái; thanh đại 0,16g; ngưu hoàng 0,02g; mai phiến 0,012g; chân châu 0,2g; chỉ xác 0,02g. Tất cả tán bột mịn. Mỗi lần dùng 0,05g; lấy tăm bông chấm thuốc hoặc thổi vào chỗ cổ họng đau.
Bài 2:
Thuốc Cam xanh: mỗi lần dùng 0,05g; lấy tăm bông rồi chấm thuốc hoặc thổi vào nơi đau trong cổ họng; hòa với một ít nước, chấm lên các vết ở chân tay.
>> Xem thêm: chữa đục thủy tinh
